Sejarah perkembangan Pemikiran Kebendaan boleh dibahagikan kepada dua peringkat :
1. Peringkat Pemikiran Kebendaan Dahulu
2. Peringkat Pemikiran Kebendaan Terkini
Peringkat Pemikiran Kebendaan Dahulu :
1. Kebendaan Kurun Ke 18
2. Kebendaan Kurun Ke 19
3. Kebendaan Kurun Ke 20
Peringkat Pemikiran Kebendaan Dahulu
1. Menjelaskan cara pemikiran daripada Yunani yang dikategorikan sebagai paling bahaya kerana cara pemikiran mereka salah dan menyeluruh.
2. Antara aliran yang terkemuka ketika ini ialah :
a. Aliran Ath Thobi'iyyah Al Muta'akhhirah
b. Aliran Ar Rawaqiyyah
c. Aliran Al Abqoriyyah
Aliran Ath Thobi'iyyah Al Muta'akhhirah
1. Terbentuk setelah mengalami 4 perubahan, iaitu :
a. Aliran Al Iyuniah
i. Permulaannya adalah Aliran Al Iyuniah yang memikirkan kebendaan semata-mata.
ii. Menolak secara jelas kewujudan perkara ghaib.
b. Aliran Al Iliya'iyyah
i. Aliran tersebut bertukar kepada Aliran Al Iliya'iyyah yang dikaitkan dengan Iliya', kawasan pantai di Selatan Eropah.
ii. Mereka mula mempercayai kewujudan perkara ghaib dengan mempercayai kewujudan tuhan yang satu.
iii. Kurang memberi tumpuan tentang kebendaan.
iv. Mempopularkan hakikat berdasarkan deria semata-mata.
c. Aliran Al Phitaghorithiah
i. Kemudian aliran tersebut mengalami revolusi kepada Aliran Al Phitaghorithiah dikaitkan kepada tokoh falsafah mereka Pitagoras.
ii. Pemikiran ini cuba menggabungkan kedua-dua aliran sebelumnya dan mengatakan kewujudan alam bermula daripada angka.
iii. Kurang memberi penumpuan tentang kebendaan seperti sebelumnya.
3. Aliran Ath Thobi'iyyah Al Muta'akhhirah
a. Diasaskan oleh Demokritis (470-361 SM), seorang ahli falsafah Yunan terkemuka dan terkenal di seluruh dunia kerana pandangannya telah memberi kesan yang teruk pada sejarah perkembangan Pemikiran Islam.
b. Pendapat lain mengatakan bahawa Leosbas adalah pengasas pemikiran ini, dan dikembangkan oleh Demokritis dengan menggariskan beberapa asas dan bahagian.
c. Demoktiris mencanangkan kebendaan tunggal yang tidak terbahagi lagi atau lebih dikenali sebagai Teori Zarah.
d. Asas Teori Zarah ialah setiap benda terbentuk daripada bahagian-bahagian kecil yang tidak terhitung, iaitu Objek Tunggal, yang bercantum dan berpecah, lalu membentuk jisim-jisim yang mendapat bekalan tenaga daripada pergerakan yang terjadi pada zarah tersebut.
e. Sekiranya zarah (objek tunggal) tersebut bercerai, ia akan menyebabkan sesuatu jisim itu musnah.
f. Demokritis menjelaskan lagi dengan menambah sebuah lagi kewujudan, iaitu ruang dan mengatakan bahawa setiap jisim terdiri daripada zarah dan ruang. Contohnya seperti kayu yang timbul di permukaan air dan cahaya yang dapat menembusi objek lutsinar.
g. Beliau juga menyatakan bahawa tuhan juga terbentuk daripada zarah-zarah yang halus yang berbeza dengan zarah-zarah yang lain.
h. Lebih teruk lagi, beliau menyatakan bahawa jiwa dan deria juga merupakan benda yang terdiri daripada zarah-zarah.
i. Apabila manusia bersentuhan dengan sesuatu objek, zarah-zarah pada objek tersebut akan meresap pada badan manusia dan zarah-zarah pada badan manusia menuju ke otak.
j. Selain itu, kebahagian yang dialami oleh manusia terjadi apabila zarah-zarah pada badan yang digunakan, mendapat kepuasan.
k. Beliau menambah lagi bahawa jiwa dan deria merupakan dua benda yang terbentuk daripada zarah. Maka jiwa manusia terbentuk daripada gabungan zarah-zarah yang sangat halus, yang bergerak dengan laju dan menyerupai zarah-zarah yang terdapat pada api.
l. Inilah zarah-zarah yang membentuk angin, cahaya dan sebagainya.
m. Beliau juga menyatakan bahawa setiap benda yang terdiri daripada objek tunggal tersebut bersifat sedia ada dan kekal selamanya, cuma benda tersebut mengalami beberapa perubahan yang disebut sebagai revolusi.
n. Beliau menolak kewujudan perkara ghaib, seperti azab kubur, syurga, neraka dan sebagainya.
o. Pandangan beliau tersebar luas sehingga ia dijadikan sumber sehingga kini.
p. Pandangan beliau juga telah dipersetujui oleh Ambazuklis (490-430 SM) yang mempopularkan 4 unsur utama, iaitu tanah, air, api dan udara.
q. Beliau mengatakan bahawa semua benda terdiri daripada 4 unsur ini yang bergabung berdasarkan ukuran-ukurannya.
r. 4 unsur ini digabungkan pula dengan suka dan benci. Sekiranya kiraan suka melebihi benci, eloklah benda tersebut. Begitulah sebaliknya.
s. Beliau menambah lagi bahawa pemikiran bergantung pada hati yang merupakan pusatnya. Darah adalah sebab pemikiran tersebut, kerana darah merupakan campuran yang sempurna. Pemikiran manusia berbeza berdasarkan jenis, saiz, laluan dan percampuran darah dengan tubuh manusia.
t. Sekiranya unsur yang sama bersentuhan, ia akan meresap ke dalam tubuh manusia dan disampaikan ke otak.
u. Begitu juga psikologi, deria dan pemikiran manusia yang turut terbentuk daripada 4 unsur ini.
Aliran Ar Rawaqiyyah
1. Banyak mempengaruhi pemikiran kebendaan zaman lampau.
2. Mengatakan bahawa pemikiran manusia bergantung kepada 5 deria yang akan membentuk lakaran pada pemikiran.
3. Seorang kanak-kanak diibaratkan sebagai sehelai kertas putih yang tiada sebarang lakaran. Deria-deria tadilah yang melakar padanya seperti cop yang terbentuk pada kertas bergantung kepada bentuk potongan getah cop tersebut.
4. Oleh itu, pemikiran manusia dibentuk oleh deria-deria tersebut yang turut dipengaruhi oleh suasana dan keadaan.
5. Semua kewujudan di sekeliling hanyalah kewujudan deria sahaja dan benda yang tidak dapat dikesan oleh deria disifatkan sebagai tidak wujud.
6. Oleh itu, semua benda yang disifatkan sebagai wujud adalah benda, termasuk tuhan, jiwa dan sebagainya. Tetapi perkara ini terdapat dua perbahasan, iaitu :
a. Kesatuan wujud memerlukan kepada deria, oleh itu alam merupakan satu benda dan ia mestilah bermula daripada asas yang satu.
b. Jisim dan nafsu bekerjasama antara satu sama lain. Begitulah tuhan dan alam yang berinteraksi antara satu sama lain. Contohnya ialah pergerakan tubuh dipengaruhi oleh jiwa, dan perkara ini hanya terjadi dengan unsur yang satu. Maka benda tidak dapat memberi kesan pada bukan benda, begitulah sebaliknya.
4. Heroclotus pula menerangkan lagi bahawa api merupakan asas setiap perkara. Setiap perkara atau benda yang wujud berdasarkan gabungan dengannya. Tuhan adalah api yang pertama, dan jiwa manusia juga dikatakan seperti itu.
5. Beliau menambah lagi bahawa api adalah sesuatu yang berakal, begitulah tuhan dan alam. Hasilnya adalah seperti berikut :
a. Alam bergerak dengan tujuannya berdasarkan akalnya.
b. Alam terikat dengan undang-undang sebab dan musabbab.
6. Mereka berpendapat bahawa alam bersifat sedia ada, akan tetapi sistemnya adalah baru dan kejadian adalah gabungan masa dan tempat.
7. Mereka juga cuba menjelaskan satu perkara supaya dapat diterima akal sepenuhnya.
Aliran Al Abqoriyyah
1. Pengasasnya ialah Abicore yang lahir pada 342 SM yang banyak merujuk kepada pemikiran Demokritis.
2. Pemikiran beliau digunapakai selama 6 kurun/600 tahun dan pemikiran beliau tiada sebarang penambahan daripada generasi-generasi beliau.
3. Beliau banyak mengemukakan pandangan berdasarkan eksperimen-eksperimen beliau yang berasaskan teori zarah sepertimana Demokritis.
4. Beliau melarang manusia daripada memikirkan tentang kematian dan hari akhirat kerana akan menyebabkan kegembiraan dan ketakutan.
5. Beliau juga menjelaskan tentang deria dengan mengatakan bahawa pengetahuan yang disampaikan oleh deria adalah benar, sekiranya perkara tersebut diragui, bermakna perbuatan dan pergerakan kita turut diragui.
6. Semua perkara yang dapat dicapai oleh deria dikategorikan sebagai pengetahuan yang akan tersimpan di otak.
7. Deria merupakan satu sumber yang terpenting bagi aliran ini.
8. Kebahagiaan pula dikategrikan sebagai kelazatan jisim sahaja, tidak bermaksud sebagai bukan benda.
9. Oleh itu, semua perkara yang dirasakan baik oleh jisim merupakan perbuatan yang baik, walaupun pada pandangan orang lain, ia merupakan sebaliknya.
10. Maka akhlak adalah sesuatu yang memberi manfaat atau faedah pada zat.
Muhammad Mujahid bin Mohammad Fadzil
Tahun 4,
Kuliah Usuluddin,
Jabatan Akidah dan Falsafah,
Universiti al Azhar, Kaherah
1. Peringkat Pemikiran Kebendaan Dahulu
2. Peringkat Pemikiran Kebendaan Terkini
Peringkat Pemikiran Kebendaan Dahulu :
1. Kebendaan Kurun Ke 18
2. Kebendaan Kurun Ke 19
3. Kebendaan Kurun Ke 20
Peringkat Pemikiran Kebendaan Dahulu
1. Menjelaskan cara pemikiran daripada Yunani yang dikategorikan sebagai paling bahaya kerana cara pemikiran mereka salah dan menyeluruh.
2. Antara aliran yang terkemuka ketika ini ialah :
a. Aliran Ath Thobi'iyyah Al Muta'akhhirah
b. Aliran Ar Rawaqiyyah
c. Aliran Al Abqoriyyah
Aliran Ath Thobi'iyyah Al Muta'akhhirah
1. Terbentuk setelah mengalami 4 perubahan, iaitu :
a. Aliran Al Iyuniah
i. Permulaannya adalah Aliran Al Iyuniah yang memikirkan kebendaan semata-mata.
ii. Menolak secara jelas kewujudan perkara ghaib.
b. Aliran Al Iliya'iyyah
i. Aliran tersebut bertukar kepada Aliran Al Iliya'iyyah yang dikaitkan dengan Iliya', kawasan pantai di Selatan Eropah.
ii. Mereka mula mempercayai kewujudan perkara ghaib dengan mempercayai kewujudan tuhan yang satu.
iii. Kurang memberi tumpuan tentang kebendaan.
iv. Mempopularkan hakikat berdasarkan deria semata-mata.
c. Aliran Al Phitaghorithiah
i. Kemudian aliran tersebut mengalami revolusi kepada Aliran Al Phitaghorithiah dikaitkan kepada tokoh falsafah mereka Pitagoras.
ii. Pemikiran ini cuba menggabungkan kedua-dua aliran sebelumnya dan mengatakan kewujudan alam bermula daripada angka.
iii. Kurang memberi penumpuan tentang kebendaan seperti sebelumnya.
3. Aliran Ath Thobi'iyyah Al Muta'akhhirah
a. Diasaskan oleh Demokritis (470-361 SM), seorang ahli falsafah Yunan terkemuka dan terkenal di seluruh dunia kerana pandangannya telah memberi kesan yang teruk pada sejarah perkembangan Pemikiran Islam.
b. Pendapat lain mengatakan bahawa Leosbas adalah pengasas pemikiran ini, dan dikembangkan oleh Demokritis dengan menggariskan beberapa asas dan bahagian.
c. Demoktiris mencanangkan kebendaan tunggal yang tidak terbahagi lagi atau lebih dikenali sebagai Teori Zarah.
d. Asas Teori Zarah ialah setiap benda terbentuk daripada bahagian-bahagian kecil yang tidak terhitung, iaitu Objek Tunggal, yang bercantum dan berpecah, lalu membentuk jisim-jisim yang mendapat bekalan tenaga daripada pergerakan yang terjadi pada zarah tersebut.
e. Sekiranya zarah (objek tunggal) tersebut bercerai, ia akan menyebabkan sesuatu jisim itu musnah.
f. Demokritis menjelaskan lagi dengan menambah sebuah lagi kewujudan, iaitu ruang dan mengatakan bahawa setiap jisim terdiri daripada zarah dan ruang. Contohnya seperti kayu yang timbul di permukaan air dan cahaya yang dapat menembusi objek lutsinar.
g. Beliau juga menyatakan bahawa tuhan juga terbentuk daripada zarah-zarah yang halus yang berbeza dengan zarah-zarah yang lain.
h. Lebih teruk lagi, beliau menyatakan bahawa jiwa dan deria juga merupakan benda yang terdiri daripada zarah-zarah.
i. Apabila manusia bersentuhan dengan sesuatu objek, zarah-zarah pada objek tersebut akan meresap pada badan manusia dan zarah-zarah pada badan manusia menuju ke otak.
j. Selain itu, kebahagian yang dialami oleh manusia terjadi apabila zarah-zarah pada badan yang digunakan, mendapat kepuasan.
k. Beliau menambah lagi bahawa jiwa dan deria merupakan dua benda yang terbentuk daripada zarah. Maka jiwa manusia terbentuk daripada gabungan zarah-zarah yang sangat halus, yang bergerak dengan laju dan menyerupai zarah-zarah yang terdapat pada api.
l. Inilah zarah-zarah yang membentuk angin, cahaya dan sebagainya.
m. Beliau juga menyatakan bahawa setiap benda yang terdiri daripada objek tunggal tersebut bersifat sedia ada dan kekal selamanya, cuma benda tersebut mengalami beberapa perubahan yang disebut sebagai revolusi.
n. Beliau menolak kewujudan perkara ghaib, seperti azab kubur, syurga, neraka dan sebagainya.
o. Pandangan beliau tersebar luas sehingga ia dijadikan sumber sehingga kini.
p. Pandangan beliau juga telah dipersetujui oleh Ambazuklis (490-430 SM) yang mempopularkan 4 unsur utama, iaitu tanah, air, api dan udara.
q. Beliau mengatakan bahawa semua benda terdiri daripada 4 unsur ini yang bergabung berdasarkan ukuran-ukurannya.
r. 4 unsur ini digabungkan pula dengan suka dan benci. Sekiranya kiraan suka melebihi benci, eloklah benda tersebut. Begitulah sebaliknya.
s. Beliau menambah lagi bahawa pemikiran bergantung pada hati yang merupakan pusatnya. Darah adalah sebab pemikiran tersebut, kerana darah merupakan campuran yang sempurna. Pemikiran manusia berbeza berdasarkan jenis, saiz, laluan dan percampuran darah dengan tubuh manusia.
t. Sekiranya unsur yang sama bersentuhan, ia akan meresap ke dalam tubuh manusia dan disampaikan ke otak.
u. Begitu juga psikologi, deria dan pemikiran manusia yang turut terbentuk daripada 4 unsur ini.
Aliran Ar Rawaqiyyah
1. Banyak mempengaruhi pemikiran kebendaan zaman lampau.
2. Mengatakan bahawa pemikiran manusia bergantung kepada 5 deria yang akan membentuk lakaran pada pemikiran.
3. Seorang kanak-kanak diibaratkan sebagai sehelai kertas putih yang tiada sebarang lakaran. Deria-deria tadilah yang melakar padanya seperti cop yang terbentuk pada kertas bergantung kepada bentuk potongan getah cop tersebut.
4. Oleh itu, pemikiran manusia dibentuk oleh deria-deria tersebut yang turut dipengaruhi oleh suasana dan keadaan.
5. Semua kewujudan di sekeliling hanyalah kewujudan deria sahaja dan benda yang tidak dapat dikesan oleh deria disifatkan sebagai tidak wujud.
6. Oleh itu, semua benda yang disifatkan sebagai wujud adalah benda, termasuk tuhan, jiwa dan sebagainya. Tetapi perkara ini terdapat dua perbahasan, iaitu :
a. Kesatuan wujud memerlukan kepada deria, oleh itu alam merupakan satu benda dan ia mestilah bermula daripada asas yang satu.
b. Jisim dan nafsu bekerjasama antara satu sama lain. Begitulah tuhan dan alam yang berinteraksi antara satu sama lain. Contohnya ialah pergerakan tubuh dipengaruhi oleh jiwa, dan perkara ini hanya terjadi dengan unsur yang satu. Maka benda tidak dapat memberi kesan pada bukan benda, begitulah sebaliknya.
4. Heroclotus pula menerangkan lagi bahawa api merupakan asas setiap perkara. Setiap perkara atau benda yang wujud berdasarkan gabungan dengannya. Tuhan adalah api yang pertama, dan jiwa manusia juga dikatakan seperti itu.
5. Beliau menambah lagi bahawa api adalah sesuatu yang berakal, begitulah tuhan dan alam. Hasilnya adalah seperti berikut :
a. Alam bergerak dengan tujuannya berdasarkan akalnya.
b. Alam terikat dengan undang-undang sebab dan musabbab.
6. Mereka berpendapat bahawa alam bersifat sedia ada, akan tetapi sistemnya adalah baru dan kejadian adalah gabungan masa dan tempat.
7. Mereka juga cuba menjelaskan satu perkara supaya dapat diterima akal sepenuhnya.
Aliran Al Abqoriyyah
1. Pengasasnya ialah Abicore yang lahir pada 342 SM yang banyak merujuk kepada pemikiran Demokritis.
2. Pemikiran beliau digunapakai selama 6 kurun/600 tahun dan pemikiran beliau tiada sebarang penambahan daripada generasi-generasi beliau.
3. Beliau banyak mengemukakan pandangan berdasarkan eksperimen-eksperimen beliau yang berasaskan teori zarah sepertimana Demokritis.
4. Beliau melarang manusia daripada memikirkan tentang kematian dan hari akhirat kerana akan menyebabkan kegembiraan dan ketakutan.
5. Beliau juga menjelaskan tentang deria dengan mengatakan bahawa pengetahuan yang disampaikan oleh deria adalah benar, sekiranya perkara tersebut diragui, bermakna perbuatan dan pergerakan kita turut diragui.
6. Semua perkara yang dapat dicapai oleh deria dikategorikan sebagai pengetahuan yang akan tersimpan di otak.
7. Deria merupakan satu sumber yang terpenting bagi aliran ini.
8. Kebahagiaan pula dikategrikan sebagai kelazatan jisim sahaja, tidak bermaksud sebagai bukan benda.
9. Oleh itu, semua perkara yang dirasakan baik oleh jisim merupakan perbuatan yang baik, walaupun pada pandangan orang lain, ia merupakan sebaliknya.
10. Maka akhlak adalah sesuatu yang memberi manfaat atau faedah pada zat.
Muhammad Mujahid bin Mohammad Fadzil
Tahun 4,
Kuliah Usuluddin,
Jabatan Akidah dan Falsafah,
Universiti al Azhar, Kaherah
